Ώρα να επανεξετάσει η ελληνική νομολογία το τεκμήριο παρουσίασης στο κοινό;
(Περίληψη – Πλήρες κείμενο στα Αγγλικά ΕΔΩ)
12/9/2023
Κρίτων Μεταξόπουλος, Διαχειριστής Εταίρος
Α & Κ ΜΕΤΑΞΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
Η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει τεκμήριο «παρουσίασης στο κοινό» ως αποτέλεσμα και μόνο της κατοχής τηλεόρασης ή ραδιοφώνου. Ωστόσο, ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) σε εγκύκλιό του που εκδόθηκε το 2017 ανέφερε ξεκάθαρα ότι η κατοχή τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών συσκευών δημιουργεί τεκμήριο χρήσης και, κατά συνέπεια, παρουσίασης στο κοινό έργων που προστατεύονται από τους αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης (ΟΣΔ) .
Αυτή η ερμηνεία του νόμου έχει γίνει μάλιστα δεκτή σε διάφορες περιπτώσεις από τα ελληνικά δικαστήρια. Για παράδειγμα, η πρόσφατη απόφαση 495/2023 του Πρωτοδικείου Βόλου έκρινε ότι η απλή κατοχή τηλεόρασης δημιουργεί τεκμήριο παρουσίασης στο κοινό έργων που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα που απολαμβάνουν προστασίας υπό την ομπρέλα τοπικών Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ).
Ωστόσο, ενώ ένα τέτοιο συμπέρασμα μπορεί να φαίνεται «εκ πρώτης όψεως» λογικό, ο ίδιος ο νόμος όμως δεν εισάγει τέτοιο τεκμήριο. (1) Πράγματι, το πρακτικό αποτέλεσμα της υιοθέτησης αυτού του τεκμηρίου από το Δικαστήριο, το οποίο μπορεί να «φαίνεται» εύλογο αλλά στην πραγματικότητα δεν στηρίζεται σε τεκμήριο που εισάγει ο Νόμος, είναι ότι το βάρος της απόδειξης αντιστρέφεται αδικαιολόγητα και παράνομα εις βάρος του αμυνόμενου διαδίκου/χρήστη.
Η εφαρμογή ενός «λογικού» αλλά όχι νόμιμου τεκμηρίου μεταθέτει το βάρος της απόδειξης της εκ μέρους του εναγόμενου/χρήστη χρήσης μουσικών έργων προστατευόμενων από τον ΟΣΔ από τον ενάγοντα ΟΣΔ στον εναγόμενο, ο οποίος απαραδέκτως υποχρεούται να αποδείξει ένα αρνητικό γεγονός – δηλαδή ότι παρά την κατοχή τηλεοπτικής συσκευής ή ραδιοφώνου δεν χρησιμοποίησε προστατευμένα μουσικά έργα. Δικονομικά όμως συμβαίνει και ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Οι αιτούντες ΟΣΔ έχουν το βάρος απόδειξης και πρέπει να αποδείξουν τη χρήση προστατευόμενων έργων από τους χρήστες με τη μορφή παρουσίασης στο κοινό. Μια τέτοια ανατροπή του βάρους απόδειξης παραβιάζει σαφώς βασικές αρχές των ελληνικών αστικών δικονομικών κανόνων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε πρόσφατη απόφαση του το ΔΕΚ έκρινε ένα τέτοιο «τεκμήριο» ως ασυμβίβαστο με το δίκαιο της ΕΕ δεχόμενο ότι:
1) Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, έχει την έννοια ότι συνιστά παρουσίαση στο κοινό, κατά τη διάταξη αυτή, η εντός μέσου μεταφοράς επιβατών μετάδοση μουσικού έργου υπό τη μορφή μουσικής υπόκρουσης.
2) Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115/ΕΚ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας, έχουν την έννοια ότι δεν συνιστά παρουσίαση στο κοινό, κατά τις διατάξεις αυτές, η εγκατάσταση, σε μεταφορικό μέσο, μεγαφωνικού εξοπλισμού και, ενδεχομένως, λογισμικού που καθιστά δυνατή τη μετάδοση μουσικής υπόκρουσης.
3) Το άρθρο 8, παράγραφος 2, της οδηγίας 2006/115 έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση, όπως αυτή ερμηνεύεται από τα εθνικά δικαστήρια, με την οποία καθιερώνεται μαχητό τεκμήριο περί παρουσιάσεως μουσικών έργων στο κοινό, στηριζόμενο στην ύπαρξη μεγαφωνικών συστημάτων σε μεταφορικά μέσα.
Αναμένεται λοιπόν ότι τα ελληνικά δικαστήρια και ο ΟΠΙ θα ευθυγραμμιστούν με αυτήν την πρόσφατη απόφαση του ΔΕΚ και θα συμμορφωθούν με το περιεχόμενό της. Ως αποτέλεσμα, ο ΟΠΙ θα πρέπει στο μέλλον να απέχει από το να θεωρεί την απλή κατοχή μιας τηλεόρασης ή ραδιοφώνου ως τεκμήριο πράξης παρουσίασης στο κοινό έργων που «προστατεύονται» από τοπικούς ΚΟΑ. Και την ίδια ακριβώς ερμηνεία οφείλουν πλέον, κατά την άποψή μου, να υιοθετήσουν και τα Ελληνικά δικαστήρια τα οποία υποχρεούνται να σεβαστούν και συμμορφωθούν προς τις αποφάσεις του ΔΕΚ και το κοινοτικό «δεδικασμένο» όσον αφορά στην ερμηνεία της έννοιας της παρουσίασης στο κοινό.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα, επικοινωνήστε με τον Κρίτωνα Μεταξόπουλο στο Δικηγορικό Γραφείο A & K Metaxopoulos & Partners μέσω τηλεφώνου (+30 210 725 7614) ή email ( k.metaxopoulos@metaxopouloslaw.gr ). Η ιστοσελίδα της A & K Metaxopoulos & Partners Law Firm είναι προσβάσιμη στη διεύθυνση www.metaxopouloslaw.gr .
Σημειώσεις
(1) Ωστόσο, ο νόμος εισάγει τεκμήριο σε άλλες περιπτώσεις (όπως για παράδειγμα το τεκμήριο εκπροσώπησης του άρθρου 7 του Ν. 4481/2017.
